Açık Lise Dil ve Anlatım – 7 Test 4

Harnâme, divan edebiyatı şairi Şeyhi tarafından kaleme alınmış mesnevi. 126 beyitten oluşmaktadır. Aynı zamanda bir hekim olan Şeyhi; Çelebi Mehmed'i tedavi edince, Çelebi Mehmed ona bir köy (Tokuzlu Köyü) hediye eder. Köye doğru yola koyulan Şeyhi, yolda eşkiyalar tarafından soyulur ve dövülür. Bunun üzerine Harnâme'yi kaleme alır. Eserde toplumun kötü yönlerini hicvetmekte; fakat bunu mizahi bir üslub ile yapmaktadır. Har eşek demektir ve eser, Türk Edebiyatı'nın ilk Fabl örneği olarak kabul edilir.

Her iki roman da, karekterlerin psikolojik durumlarıyla ilgili tahliller içeren psikolojik romanlardır. Peyami Safa'nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu anlatım tekniği açısından otobiyografik romandır. Ancak soruda söz konusu iki romanın konusu yönüyle türleri sorulduğu için doğru cevap "psikolojik roman"dır.

Kinâye (Alegori), sözlükte "bir fikri kapalı, dolaylı olarak anlatan söz, üstü örtülü, dokunaklı söz" şeklinde tarif edilir. Edebiyatta bir maksattan dolayı sözü hem hakiki, hem mecazi anlamlara uygun olarak kullanmaktır. Bir kelimeyi gerçek anlamının dışında benzetme gayesi gütmeden ve engelleyici ipucu olmaksızın mecazlı anlamda kullanma. Bu kullanışta sözün gerçek anlamı da kasdedilmiş olabilir. Başka bir deyişle gerçeği mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir.

Geleneksel Türk Tiyatrosu önceden bir tiyatro yazarı veya senaristin yazdığı bir metnin sahnelendiği bir tiyatro değildir. Oyuncular, irticali (doğaçlama) olarak oynarlar.

Koşma, Semai ve Türkü Halk Edebiyatının, Kaside ise Klasik Türk Şiirinin nazım biçimlerindendir. Divan (Klasik Türk) Edebiyatı'nda kullanılan nazım biçimleri daha çok Arap edebiyatından alınmıştır. Gazel, kaside, kıt'a, musammat, terkib-i bend ve terci-i bend Arap edebiyatı kaynaklıdır. İran (Fars) edebiyatından alınan nazım biçimleri mesnevi ve rubaidir. Tuyuğ ve şarkı ise Divan edebiyatına Türklerin kazandırdığı nazım biçimleridir. Divan edebiyatındaki nazım biçimlerini; nazım birimi beyit olanlar, nazım birimi dörtlük olanlar ve bentler halinde yazılanlar olarak gruplandırmak mümkündür. Gazel, Kaside, Mesnevi, Kıt'a ve Müstezat ikili nazım biçimleridir. Rubai (Dörtlü), Tuyuğ ve Şarkı ise dörtlü nazım biçimleridir. Ayrıca bentlerden (beşli, altılı.. dokuzlu..) oluşan nazım biçimleri de vardır.